Indikatori i kriterijumi o naseljima u opštinskim i regionalnim prostornim planovima

Abstract

Ovim istraživanjem se nastoji ispitati kako se savremena teorija i praksa prostornog planiranja odnosi prema naselju - jednom od najdinamičnijih i najkompleksnijih elemenata prostora. Težište je na indikatorima i kriterijumima kojima se služimo da prepoznamo, tumačimo i interpretiramo prostorne odnose i procese koji određuju i usmeravaju razvoj naselja, istovremeno kao pojedinačnih entiteta, mreže naselja i aglomeracionih sistema. Povod da se istraže indikatori i kriterijumi o naseljima proizašao je iz saznanja da je ova oblast nedovoljno određena i istražena i da sistematizacija znanja i definisanje preciznog pojmovnog okvira u ovoj oblasti može znatno da pomogne planersku struku. Problem da se iz kompleksnog shvatanja prostora izdvoje naselja rešen je kroz selekciju i sistematizaciju indikatora prema temama koje se direktno odnose na naselja, a zatim kroz uključivanje kriterijuma preko kojih se vrši njihova interpretacija i vrednovanje. Za analizu kriterijuma uključen je aspekt vrednovanja i relativiziranja različitih ciljeva i interesa subjekata planiranja, kroz pojedine faze procesa izrade prostorih planova na lokalnom i regionalnom nivou. Istraživanje fenomena naselja u ovom radu uključuje i aspekt da prostorni problemi koji su danas aktuelni ne moraju, a pretpostavlja se da i neće, korespondirati svim problemima koji će se javiti u budućnosti, koje će inicirati dalji razvoj proizvodnih snaga i nova tehnološka i tehnička dostignuća. Istovremeno, da bi se postavili ciljevi prostornog razvoja i usmerile aktivnosti u pravcu ostvarenja tih ciljeva proizlazi neophodnost primene odgovarajućih indikatora i kriterijuma da se istraže procesi i odnosi u prostoru. U zaključnim razmatranjima daju se moguća poboljšanja metodološkog pristupa u istraživanju i planiranju naselja, sa akcentom na indikatorima merenja i kriterijumima vrednovanja, kroz uspostavljanje relacionih baza podataka, razvoj tehnika pravljenja scenarija i modelovanja sistema naselja za potrebe prostornog planiranja.