Izazovi demografskih promena u planinskim područjima Srbije

Abstract

Planinska područja se u akademskoj literaturi, razvojnim strategijama i dokumentima najčešće stavljaju u kontekst geografske i geomorfološke specifičnosti, što je svakako zasluženo. Specifična konfiguracija terena rezultirala je većim stepenom očuvanja prirodnih vrednosti nego što je to slučaj u fizički pristupačnijim područjima poput nizija, zbog čega se planinska područja najčešće analiziraju sa aspekta životne sredine, očuvanja ekosistema i biodiverziteta. Ipak, proglašenje 2002. godine za Međunarodnu godinu planina probudilo je interesovanje različitih profesija za ova područja i iznedrilo fokus na druge izazove – očuvanje populacionog kapaciteta i sa njima očuvanje specifičnih običaja, kulture i tradicije. U skladu sa pomenutim zapažanjima pripremljena je i ova monografija. Stavljajući u centar pažnje stanovništvo, ovde se problematika očuvanja svih vrednosti prisutnih u planinskim područjima dovodi u vezu sa ljudima koji ih naseljavaju i čine sponu između očuvanja prirodnih i stvorenih vrednosti. U kombinovanju kvantitativnih i kvalitativnih metoda prikupljanja i analize podataka kroz studije slučaja (mix-method case-study) posebno značajnu ulogu ima pristup metodologije istraživanja koji se zasniva na principu „utemeljenja teorije“ (grounded theory approach), a kojim se doprinosi kontekstualnom razumevanju glavnog istraživačkog problema. Obrađujući konkretan slučaj planinskih područja Srbije, kroz četiri centralna poglavlja predstavljeni su: vrednosni kontekst planinskih područja, demografske karakteristike i trendovi, budućnost planinskih područja iz perspektive stanovništva i ispitivanje veza između demografskih promena, ekonomskog razvoja i uloge turizma u ekonomskom razvoju.